Sint Maarten in Suske en Wiske verhalen

Het is 11 november weer Sint Maarten, de dag waarop de bisschop van de Franse stad Tours wordt geëerd. Hij deelde voor de poorten van de stad de helft van zijn mantel met een bedelaar en toonde daarmee zijn barmhartigheid. Maar wat is de link tussen Sint Maarten en Suske en Wiske?

Abonneer je op de podcast in jouw favoriete podcastapp:
Spotify openen iTunes openen soundcloud openen YouTube openen

Thematisch paste Sint Maarten prima in het straatje van Vandersteen. Een welgestelde edelman die zijn mantel afstaat aan een nooddruftige burgerman was koren op zijn molen van moraal. Hij gebruikte het verhaal over de barmhartige bisschop dan ook in twee albums. Een van de kritieken die Vandersteen in zijn carrière van tijd tot tijd te verduren kreeg was echter dat hij te moralistisch kon zijn in zijn verhalen.

Toch schuilde hier ook een deel van zijn kracht in. Het verpakken van een boodschap van empathie en medemenselijkheid, om zo kinderen bewust te maken van ‘goed’ en ‘kwaad’. Dat deed hij met behulp van Bijbelse vertellingen en mythen en sagen en volksverhalen die hij kende uit zijn jeugd.

Willy Vandersteen De 7 Schaken — Als kind tekende Willy Vandersteen vaak verhalen van de kruistochten met stoepkrijt op de straten van de Seefhoek in Antwerpen

Symbolische daad in de geest van Sint Maarten

Dat Vandersteen die moraliserende boodschappen niet schuwde blijkt al snel. Hij verweeft ze al in zijn vroege avonturen en ook het grootse gebaar van Sint Maarten komt al vroeg in de Suske en Wiske reeks aan bod. Notabene op het eiland Amoras, waar de tijd sinds de oprichting door Sus Antifoon in 1541 / 1550 is stil blijven staan, laat hij een blijk van medemenselijkheid zien.

Suske en Wiske keren in ‘De Stalen Bloempot‘ voor het eerst terug naar het eiland waar ze elkaar in 1945 leerden kennen. Bij de poort van de stad komen ze in aanraking met de stadhouder, Alowisius Blaaskop. Hij ziet dat ze er in lompen bijlopen en snijdt met zijn zwaard zijn mantel in tweeën. Daarna gaan Suske en Wiske enkele plaatjes gekleed in een rode mantel.

Sint Maarten in Suske en Wiske

Het schilderij ‘Sint-Maarten zijn mantel delend‘ van de Antwerpse schilder Antoon van de Dyck (1599 – 1641), dat al sinds mensenheugenis te bewonderen is in de Sint-Martinus parochiekerk in Zaventem, speelt een rol in ‘Het Rijmende Paard‘ (1962). Dit was overigens het eerste album waarin Krimson zijn intrede deed, maar dat is voor dit verhaal verder niet relevant.

De Teletransfor Professor Barabas Suske en Wiske Sint Maarten Jan van Dyck — De Teletransfor speelt in meerdere albums een rol, waaronder De Dulle Griet, De Vinnige Viking, Het Bretoense Broertje, De Nachtwachtbrigade en Het Mona Mysterie

Professor Barabas heeft een replica van het schilderij in bruikleen en test daarop zijn nieuwe uitvinding, de teletransfor. Hij wil Sint Maarten van het schilderij tot leven wekken, omdat hij diens naastenliefde bewondert. Iets wat hij mist in de hedendaagse maatschappij. Het paard van het schilderij weet echter te ontsnappen, waarmee het avontuur van start gaat. Heel toepasselijk doen onze helden hierbij ook het Caraïbische eiland St. Maarten aan.

De legende wil dat de bisschop Martinus van Tours zijn mantel deelde met een bedelaar. De mantel was slechts deels zijn persoonlijk bezit (de andere helft was van ‘Rome’) en dus stond hij zijn deel af aan iemand die hem harder nodig had. Een nobele boodschap, die Vandersteen graag overdroeg aan zijn (jeugdige) lezers.

Meer dan een heilige

Sint Maarten is niet alleen de man die zijn mantel deelde. De feestdag in november heeft dan ook meerdere herkomstverhalen. Zo zou de viering, waarbij het (heilig) vuur wordt rondgedragen, een voorchristelijk vruchbaarheidsritueel zijn.

Andere bronnen beweren echter dat het wel degelijk door de kerk is voortgebracht en dat het een bedelfeest is. Vandaar dat kinderen ook langs de deuren gaan met hun lampion, uitgeholde knol of lantaarn, om zo met hun zang snoepgoed of lekkernijen op te halen. In dat opzicht is er een concurrentiestrijd gaande met de steeds populairdere viering van Halloween.

Daarnaast is Sint Maarten de beschermheilige van vele steden, waaronder Utrecht en Groningen. Het wapen van Utrecht (half rood, half wit) zou zelfs verwijzen naar de gehalveerde rode mantel en het witte onderkleed van de heilige. Ook Suske en Wiske hebben een bescheiden band met de stad Utrecht. Die werd overigens in 1993 groots getoond, toen Suske en Wiske paginagroot in het Utrechts Nieuwsblad stonden ter ere van het honderdjarig bestaan van die krant.

Of Vandersteen als kind zelf ooit met zijn lampionnetje langs de deuren is gegaan zullen we nooit weten. Maar voor velen heeft hij de heilige wel meer gestalte gegeven dan hij ooit kon bevroeden.