Niet alleen als getekende personages, maar ook in andere vormen kan je genieten van Suske en Wiske. Ze zijn door de jaren heen verschenen in verschillende vormen. Van strips tot tekenfilms. En van poppenkastpoppen tot hoorspelen. Voor die laatste vorm ben ik de archieven in gedoken. Het eindresultaat hoor je in aflevering 12 van De Perfecte Podcast.
Spotify openen iTunes openen Anchor openen Google Podcasts openen
Voor deze aflevering heb ik hulp gehad van Bas Agterberg van het Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum en van Suske en Wiske chroniqueur Klaas Rigterink. Dank voor jullie enthousiasme en het helpen graven in archieven.
De eerste radiohoorspelen van Suske en Wiske
Als medium is de strip voor Suske en Wiske te beperkend. Hun populariteit vraagt er al snel om om buiten de kaders van de tekening te kijken. Ze maken dan ook al vroeg in hun bestaan uitstapjes naar andere uitingsvormen. Zo worden er vanaf eind jaren ’50 al radiohoorspelen gemaakt door de Nederlandse omroep KRO.
Hierbij neemt een jonge Chiel Montagne (echte naam Bert van Rheenen) de stem van Suske voor zijn rekening in maar liefst zestien hoorspelavonturen van Suske en Wiske. Navraag bij Beeld en Geluid leert dat deze hoorspelen helaas niet zijn bewaard. Wel heb ik met behulp van conservator Bas Agterberg nog een originele tune van het hoorspel van De Brullende Berg kunnen achterhalen, die je hoort in de podcast.
Montagne was helaas niet te bereiken voor een quote, maar Han Peekel sprak hem over zijn rol als Suske in het programma TV-monument.
De bekroonde snorrendrager (Montagnes moustache werd in 1989 uitgeroepen tot ‘Snor van het Jaar‘) richt zich later in zijn leven op een bestaan als producer en als presentator voor radio en TV.
Hij koopt de Suske en Wiske verhalen nog jarenlang. Daar vertelt hij over aan Klaas Rigterink in Versus nummer 51 uit 2000. Dit was overigens niet de laatste keer dat een radio-DJ met de naam Chiel zich met Suske en Wiske hoorspelen bezighoudt…
Suske en Wiske ingezet als reclame voor chocolade
In de jaren zestig wordt er wederom een poging gewaagd om Suske en Wiske naar audio te vertalen. Niet voor de radio dit keer. Wel als een reclame-uiting voor Van Houten chocolade. Het verhaal van ‘De Schone Slaper‘ wordt omgezet naar een scenario en als vinyl-single uitgebracht.
Navraag bij het Van Houten museum in Weesp wijst uit dat ene Wam Heskes hier vermoedelijk bij betrokken was. Heskes was beeldend kunstenaar en tevens illustrator voor Van Houten. Naast dat werk was hij ook onderdeel van de hoorspelkern van de omroepen. Volgens het van Houten museum heeft hij vermoedelijk een bemiddelende rol gespeeld in de totstandkoming van dit hoorspel.
De daaropvolgende jaren is het relatief rustig op het hoorspelvlak.
Chiel van Praag over Suske en Wiske op Radio Veronica
Chiel van Praag, bekend als presentator van Nederland Muziekland en radio-DJ bij Veronica, is in de jaren ’80 betrokken bij de productie van twee radiohoorspelen rondom Suske en Wiske. ‘Het Hondenparadijs‘ en ‘De Kwakstralen’. Van Praag castte de acteurs die hun stemmen leenden aan de karakters.
Zo kiest Chiel voor Paul van Gorcum (gerenomeerd acteur en stemacteur. Gargamel bij de Smurfen, de Baron van Bassie en Adriaan) als de stem van Lambik. Robert Alberdingk Thijm, inmiddels scenarioschrijver, speelde Suske.
En ook Paula Majoor (Pipi Langkous en vele andere animatie- en hoorspelstemmen) werkt mee aan de productie. Haar dochter Barbara Dicker neemt de stem van Wiske voor haar rekening. Hieronder zie je een overzicht van alle medewerkers aan de hoorspelen voor Radio Veronica.
Voor zijn zoon, Maarten van Praag (zanger van City to City en begenadigd singer-songwriter), weet Chiel in die tijd van Vandersteen en Paul Geerts nog twee mooie tekeningen in een album te krijgen.
Ook Goeiemorgen
De twee Veronica hoorspelen worden gemaakt voor Hilversum 2 door de publieke omroep Veronica. Bart van Leeuwen, de presentator van het programma Ook Goeiemorgen, zendt in 1983 iedere ochtend een fragment van 5 minuten uit. Daardoor ontstaat er in die periode een radiofeuilleton.
Ondanks een oproep van Bart van Leeuwen om je favoriete verhaal in te sturen voor een eventueel vervolg, is het na twee verhalen afgelopen. Er worden geen nieuwe avonturen meer gemaakt door Veronica. Het betekent echter niet het einde voor Suske en Wiske hoorspelen.
Luisterstrips van Suske en Wiske
In de jaren tachtig komt een grote reeks hoorspelen uit voor kinderen op vinyl en cassette met de populaire Luisterstrips. Niet alleen van Suske en Wiske verschijnen er veel verhalen. Ook Lucky Luke, Asterix, Woody Woodpecker en vele andere 80s jeugdhelden worden in het vinyl geperst.
>> Lees en luister hier meer over de luisterstrips
De Stuivende Stad van Suske en Wiske als hoorspel met Annet Malherbe
Ook na deze periode van de luisterstrips verschijnt er nog een hoorspel van Suske en Wiske. En wat voor een! Voor het 65 jarig bestaan van de strip wordt er bij het album De Stuivende Stad weer een hoorspel gemaakt in twee versies. Een variant met de stemmen van bekende Vlamingen en een variant met de stemmen van bekende Nederlanders. Zo is actrice Annet Malherbe bijvoorbeeld te horen als Sidonia.
Het boek komt eveneens uit in een speciale app, waardoor je het verhaal interactief kunt beleven. Helaas is het bij dat ene album gebleven.
Suske en Wiske op televisie, als poppenkastserie en in tekenfilms
Vandersteen zoekt aan het begin van zijn succes al snel naar een mogelijkheid om zijn helden ook op de beeldbuis te krijgen. Hij onderneemt pogingen een tekenfilm te maken. Die zijn echter niet bepaald succesvol. Eind jaren tachtig, begin jaren negentig verschijnt er wederom een reeks tekenfilms. Deze worden ook met wisselende reacties ontvangen:
De Antwerpse advocaat Karel Weyler bedenkt Poppenspel Pats. Zijn hoofdfiguur werd enorm populair in de jaren ’40 en ’50 en Weyler treedt op door heel Vlaanderen. Ook verschijnt er in de jaren vijftig een poppenspel voor televisie over Pats. Het is geen onbekende in de strips van Vandersteen. Pats is een figuur dat hij tekent in de Suske en Wiske albums De Mottenvanger, De Circusbaron, Het Hondenparadijs, De Wilde Weldoener en De Poppenpakker.
Poppenkastserie van Suske en Wiske
Het is de poppenkastserie van Wies Andersen die voor Suske en Wiske in de seventies de doorbraak bij het grote publiek brengt. Filmmaker en schrijver Wim Povel (die ook de stem van Lambik insprak) schrijft de verhalen. Medewerkers van Studio Vandersteen (waaronder Eric de Rop en Kiekeboe tekenaar Merho) tekenen de decors.
Voor ieder karakter maken ze meerdere gezichtsuitdrukkingen. Een opvallend detail is dat Jerom zijn ogen gedurende de gehele serie open heeft, waar hij ze in de strip juist altijd gesloten houdt. De serie slaat aan. Er worden zelfs langspeelplaten met de liedjes uit de serie erop.
Suske en Wiske bioscoopfilms
Er volgen nog meer versies van Suske en Wiske voor het grote doek. Zo is er een tekenfilmreeks in de jaren negentig. En er zijn maar liefst twee bioscoopfilms in de zeroes: De Duistere Diamant en een animatiefilm van De Texasrakkers. En in 2020 is éénmalig de fanfilm van De Poenschepper vertoond in een bioscoop in Hilversum.
Draag bij aan De Perfecte Podcast en wordt Patron: wordt Patron!